De Geschiedenis van kruidengeneeskunde

Het is niet precies bekend wanneer het allereerste idee ontstond om kruiden in te zetten als medicijn. Archeologisch vondsten tonen aan dat dit minimaal 11 jaar moet zijn geweest.

Dieren maken al veel langer gebruik van planten om zichzelf te genezen. Zo eten katten en honden bijvoorbeeld gras als zij zichzelf van ingeslikte haren willen ontdoen. Apen eten bepaalde kruiden, wanneer zij zichzelf van parasieten willen ontdoen of wanneer zij last hebben van hun spijsvertering.

De maatschappij nu staat veel verder van de natuur af dan onze voorouders. Zo groeien in onze tuinen prachtige planten met geneeskrachtige werken. Deze planten worden vaak onterecht beschouwd als ‘’onkruid’’ in de negatieve zien.

Onkruid daarentegen bevat vaak medicinale krachten. Indien je bewust bent van deze, kijk je hier anders op tegen onkruid.

De weg naar het zoeken of planten medisch inzetbaar waren was uiteraard geen gemakkelijk weg. Zo konden zij enkel door het consumeren van de planten, kijken wat de effecten waren. In sommige gevallen was dit fataal, want er zijn genoeg giftige planten te vinden in de natuur. Ze hadden wel het voordeel dat giftige planten meestal niet zo lekker zijn en een nare smaak hebben.

Later legden artsen in Egypte en Griekenland lijsten aan met geneeskrachtige kruiden en hun werking. Een voorbeeld is de Eber-papyrus (2000 voor Chr.) uit Egypte. Dit is een uitgebreide lijst met verschillende kruidenrecepten. Elk recept beschrijpt een ziektebeeld waarvoor het kruid gebruikt kan worden. Instructies over de bereidingsmethode zijn hierin ook te raadplegen.

Ook in Assyrië werd de kennis over geneeskruiden vastgelegd in geschriften. De koning van Assyrië die regeerde van 669 – 626 voor Chr. Beheerde een bibliotheek met medische tabletten. Hierin werden maar liefst 250 medicinale kruiden genoemd.

In de oude tijd waren artsen meestal ook priesters. De eerste die deze 2 takken apart van elkaar zagen waren de Grieken. Dit had een grote impact op de ontwikkeling omtrent kruidengeneeskunde. Dit was de periode waarin de natuurgeneeskunde neer werd gezet. Alles wat wij vandaag de dag kennen, komt eigenlijk van de Grieken. We zijn immers wel flink geïnnoveerd, maar de principes zijn gelijk.

De Romeinen namen veel over van de kennis van de Grieken. Zij beschouwden de Griekse artsen als superieur en de ultieme experts. Na de val van het Romeinse Rijk braken in Europa de Donkere middeleeuwen aan. De kennis over geneeskrachtige kruiden was toen alleen in kloosters te vinden. In het Oost-Romeinse rijk bleef de Griekse kennis van de natuurgeneeskunde in gebruik en werd deze zelfs nieuwe leven ingeblazen door Arabische artsen.

Karel de Grote stelde in West-Europa een verplichte lijst met een aantal planten die in elke klooster moesten worden geplant. Dit waren meestal geneeskrachtige kruiden. In de 12^e eeuw was Hildegard von Bingen de eerste vrouw die haar kennis over kruiden en de geneeskracht op schrift liet stellen. De kerk had toentertijd een grote invloed en bracht kruidengeneeskunde in lijn met hekserij, vooral wanneer deze werd beoefend door vrouwen. Toen de boekdrukkunst werd uitgevonden werd de kennis van de kruidengeneeskunde echter wijd verspreid. Ontdekkingsreizigers brachten ook steeds meer onbekende kruiden mee naar huis en op de markt.

Hippocrates

De grondlegger van de reguliere maar ook de alternatieve westerse geneeskunde. Hij leefde van 460 v. Chr. Tot 359 v. Chr. Hippocrates zocht naar verklaarbare en rationele oorzaken van een ziekte, waarbij observatie van de patiënt centraal stond.

Hij vond de milieu en levensomstandigheden van de patiënt cruciaal in de behandeling. Tijdens zijn verre reizen door Egypte en Mesopotamië, leerde hij van priesters die eveneens ook kruiden inzetten voor hun geneeskrachtige werking. Tijdens deze reizen vergaarde hij een scala aan informatie die vandaag de dag nog steeds terug te zien is.

Hippocrates had een aantal belangrijke punten:

• Physis, oftewel het zelfgenezend vermogen van het lichaam. Hippocrates ontdekte dat de natuur naar een optimaal functioneren streeft. Ziektes of symptomen zijn reactie om aan te ven dat er iets mis is en zijn tegelijkertijd een poging het evenwicht te herstellen. Deze symptomen moeten dus ondersteund worden in plaats van bestreden.
• Lichaam en geest zijn één à Elke ziekte heeft een achterliggende emotie. Het is volgens Hippocrates daarom noodzakelijk om niet alleen naar de ziekte zelf te kijken, maar ook naar alles om de ziekte heen. De mentale staat van een patiënt is een belangrijke factor die vandaag de dag helaas niet wordt aangepakt.
• Het gebruik van natuurlijke middelen was belangrijk voor Hippocrates. Dit met de reden dat het lichaam niet beschadigd mag worden of om ergens afhankelijk van te worden. Vandaag de dag zien we helaas dat het op een andere manier gaat. Veel medicatie die te snel wordt voorgeschreven, kennen veel bijwerkingen en het lichaam wordt afhankelijk. Een goed voorbeeld is de situatie omtrent sterke pijnstiller zoals Oxycodon.
• Hippocrates bracht een lijst samen van 300 inheemse geneeskrachtige planten. Al deze 300 planten zijn gemakkelijk door iedereen te kweken. Hij noteerde hoe deze remedieën bereidt en samengesteld moesten worden. Zijn behandelmethode bevatte niet alleen geneesmiddelen, maar ook oefeningen, waterbehandelingen, goede eet- en drinkgewoonten en gezonde werkomstandigheden. Deze lijst is later door de Romeinen overgenomen. In een andere blog zal ik meerdere recepten van Hippocrates benoemen en compleet toelichten.

Volgens Hippocrates stonden de 4 elementen (Water, lucht, vuur, aarde) onder invloed van een levenskracht. Als deze elementen eenmaal worden opgenomen door het lichaam, verkregen ze een eigen werking in de zogenaamde humoren of levenssappen. Hippocrates dacht dat er 4 levensvochten bestonden – bloed, flegma, zwarte gal en gele gal. Hij dacht dat lucht bloed werd, water veranderde in flegma oftewel sljm, aarde werd zwarte gal en vuur werd gele gal.